کاربرد دستگاه سنجش تراکم استخوان

دستگاه سنجش تراکم استخوان چه کاری انجام می دهد؟

آزمایش تراکم استخوان استاندارد ترین روش برای بررسی مشکلات ناشی از  ضعیف و کم تراکم شدن استخوان است. این آزمایش توسط دستگاهی موسوم به دستگاه سنجش تراکم استخوان انجام می شود. دستگاه سنجش تراکم استخوان با استفاده از اشعه ایکس کار می کند. اگرچه استفاده مدام از این اشعه می تواند برای بدن خطر ساز باشد، اما مقدار تابش آن در تست تراکم استخوان بسیار ناچیز است و مشکلی ایجاد نمی کند. مقدار تابش اشعه ایکس در سنجش تراکم استخوان حتی از مقدار تابش آن در عکسبرداری های معمول هم بسیار کمتر است. با این حال، در مواردی مثل بارداری یا شرایط خاص، این معاینه توصیه نمی شود.

دستگاه سنجش تراکم استخوان، پس از ارسال و دریافت اشعه ایکس، وضعیت استخوان بیمار را بررسی می کند. سپس، نتیجه این ارزیابی محاسبه شده و روی مانیتور نشان داده می شود. بیمار در طول آزمایش آرام و بی حرکت است و دردی را حس نمی کند. این سنجش بدون نیاز به هیچ تزریق و بیهوشی و سریع و سرپایی انجام می شود. زمان تقریبی آن ممکن است بین 10 تا 30 دقیقه طول بکشد. البته در مواردی خاص، مثل وقتی که آزمایش باریم انجام داده اید، ممکن است پزشک از شما بخواهد قبل از انجام آزمایش حدود 10 تا 14 روز صبر کنید.

سنجش تراکم استخوان را می توان روی نواحی مختلف بدن انجام داد. اما این آزمایش معمولا روی استخوان هایی انجام می شود که آسیب پذیری بالاتری دارند. استخوان های کمر و ستون فقرات، گردن، ران و نیز استخوان های ناحیه ساعد و مچ دست، جزو بخش های استاندارد برای تست تراکم استخوان هستند.

انواع دستگاه سنجش تراکم استخوان

دو نوع دستگاه سنجش تراکم استخوان وجود دارد: دستگاه مرکزی و دستگاه جانبی (یا محیطی). دستگاه های مرکزی تراکم استخوان های نواحی مرکزی بدن را اندازه گیری می کنند. استخوان هایی مانند ستون فقرات و مفصل ران در ناحیه لگن قسمت هایی هستند که تراکم آنها توسط اسکنر های مرکزی سنجیده می شود. در صورت وجود پوکی استخوان، احتمال شکستگی این استخوان ها بیشتر از نواحی دیگر است. دستگاه سنجش تراکم استخوان مرکزی شامل یک بازو با قسمت متحرک و یک میز مسطح بزرگ است که بیمار روی آن دراز می کشد. وقتی بیمار روی قسمت مسطح دراز کشید، از او خواسته می شود برای مدتی بی حرکت باشد. پس از چند دقیقه، نتیجه آزمایش ارزیابی و نشان داده می شود. اسکنر های مرکزی در بیمارستان ها، کلینیک ها و مطب های پزشکی وجود دارند.

دستگاه های سنجش تراکم استخوان جانبی سبک تر و کوچک تر هستند و معمولا در داروخانه ها یافت می شوند. اسکنر های جانبی برای بررسی تراکم استخوان در نواحی پاشنه پا، مچ پا، مچ دست و انگشتان کاربرد دارند.

انجام غربالگری های مربوط ممکن است با فناوری های دیگری مانند برخی دستگاه های سونوگرافی هم قابل انجام باشد. اما استفاده از دستگاه مرکزی، روشی کاملا استاندارد و شناخته شده است. بیشتر آزمایشات مربوط به تراکم استخوان توسط دستگاه های مرکزی انجام می شود. دستگاه سنجش تراکم استخوان، پرتویی باریک از اشعه ایکس به سوی استخوان های مورد نظر می فرستد. بخشی از این تابش جذب و بخش دیگر از استخوان عبور کرده و توسط گیرنده دریافت می شود. دستگاه های سنجش تراکم استخوان با نرم افزار مخصوصی که دارند، اعداد به دست آمده را محاسبه و نتیجه را روی صفحه مانیتور نشان می دهند.

مزایا و معایب سنجش تراکم استخوان

آزمایش تراکم استخوان در کنار مزایای فراوانی که دارد، معایبی نیز ممکن است داشته باشد. با این حال، معایب انجام این آزمایش در برابر مزایای بیشمار آن، بسیار ناچیز است.

آزمایش تراکم استخوان به عنوان معتبرترین روش تشخیص پوکی استخوان شناخته شده. رایج ترین روش انجام این آزمایش، روش دگزا است که روشی کاملا استاندارد است. آزمایش تراکم استخوان نه تنها فرد را از خطر پوکی استخوان آگاه می سازد بلکه برای نظارت بر روند درمان فرد مبتلا نیز به کار می رود. حتی در مواردی، برای بررسی دقیق شکستگی ها نیز کاربرد دارد. دسترسی به تجهیزات آزمایش تراکم استخوان بسیار راحت است و همین امر باعث سهولت کار بیمار و پزشک می شود. این آزمایش نیازی به بیهوشی ندارد و اشعه ایکس استفاده شده نیز در بدن بیمار باقی نمی ماند. این روش بسیار ساده و سریع انجام می شود و مقدار استفاده از اشعه ایکس در آن بسیار پایین است.

تنها ایرادی که می توان برای این آزمایش در نظر گرفت، مقدار ناچیز اشعه ایکس است. البته همانطور که گفته شد، دوز اشعه ایکس در این آزمایش بسیار پایین است و پس از انجام معاینه، از بدن فرد خارج می شود. بنابراین، نباید انتظار خطری را داشت. با این حال، در مواردی مثل بارداری لازم است با پزشک خود مشورت کنید.

مرجع مقاله :‌ رادیولوژی و سونوگرافی ماد